Powrót do Historia

1945-1949

Drużyna rozpoczęła na nowo swą działalność w kwietniu 1945, krótko po wznowieniu w Gimnazjum Batorego zajęć lekcyjnych. Pierwszym drużynowym był phm. Leszek Kołacz, przed wojną harcerz w innej drużynie, żołnierz AK i uczestnik powstania warszawskiego. We wrześniu 1945 drużynę objął phm. Michał Glinka, harcerz 23 WDH z lat przedwojennych oraz wojennej Pomarańczarni, oficer Batalionu Zośka. Pod kierownictwem Michała Glinki nastąpił rozkwit działalności drużyny, co związane było nie tylko z ówczesną falą popularności harcerstwa i legendą wojennej Pomarańczarni, ale także z ogromnym autorytetem drużynowego. W kwietniu 1946 w Szczecinie drużyna wzięła udział w ogólnopolskim zlocie młodzieży pod hasłem „Trzymamy straż nad Odrą”; w czasie zlotu doszło do demonstracji niezadowolenia młodzieży z polityki władz komunistycznych (harcerze m.in. wygwizdali prezydenta Bolesława Bieruta, który z tego powodu zrezygnował z wygłoszenia przemówienia).

Począwszy od lata 1945 co roku odbywały się obozy letnie i zimowiska narciarskie. Do kadry instruktorskiej owego okresu należeli m.in. Władysław Traczyk, Michał Gutt, Stanisław Brzeziński, Andrzej Brenneisen, Jacek Biłowicki, Jerzy Świderski i Andrzej Rudnicki, a także przedwojenny instruktor 23 WDH phm. Kazimierz Sułowski. Harcerzem 23 WDH był wtedy m.in. Andrzej Glass, późniejszy harcmistrz i członek Naczelnictwa ZHR (w latach 2006-2008).

W 1947 roku funkcję drużynowego objął phm. Lech Dzikiewicz, poprzednio drużynowy 27 KDH im. Piotra Wysockiego. Podjęto wydawanie „Gniazda” i przeprowadzono akcję odtworzenia przedwojennego sztandaru drużyny, zaginionego w czasie powstania warszawskiego. Od drugiej połowy 1947 postępował jednak stopniowy odwrót od dotychczasowej linii programowej, osadzonej w duchu przedwojennego harcerstwa, ideach skautingu i legendzie Szarych Szeregów, w kierunku tzw. „demokratyzacji” harcerstwa, to jest dostosowania go do narzuconej przez komunistyczne władze ideologii i nowego ustroju państwa. Władze zabraniały organizacji niektórych uroczystości, narzucano też odgórnie program tzw. Harcerskiej Służby Polsce (m.in. w czasie akcji letniej 1948). Zmiany w programie drużyny spowodowały odejście niektórych harcerzy, część z nich kontynuowała działalność w harcerskim chórze hm. Władysława Skoraczewskiego.

W 1949 doszło do aresztowań przez UB aktywnych członków środowiska Pomarańczarni, m.in. Michała Glinki i Jana Rodowicza „Anody”; „Anoda” zginął 9 stycznia 1949 w budynku MBP przy ul. Koszykowej, zamordowany przez funkcjonariuszy UB w nieustalonych okolicznościach. W czerwcu 1949 władze skonfiskowały świeżo odtworzony sztandar drużyny. Sztandar ten został następnie, prawdopodobnie ok. 1951, spalony wraz ze sztandarami wielu innych jednostek ZHP, przy czym palacz centralnego ogrzewania obecny przy niszczeniu sztandarów wyciął i zachował środek sztandaru z krzyżem harcerskim. Ten fragment sztandaru został zwrócony 23 WDH przez owego palacza w 1982 roku. W atmosferze coraz większych represji spotykających zarówno harcerstwo, jak i samo środowisko 23 WDH, drużyna zakończyła swą działalność w drugiej połowie 1949 roku, na krótko przed likwidacją ZHP. Przed końcem działalności formalnie utworzono szczep 23 WDH grupujący drużynę męską oraz, po raz pierwszy w historii drużyny, drużynę żeńską. Spośród harcerzy 23 WDH nielegalną działalność harcerską w ramach tzw. drugiej konspiracji harcerskiej kontynuowali m.in. Ryszard Jakubowski i Andrzej Rudnicki. W 1952 zostali za to skazani przez sąd wojskowy w Warszawie na kary odpowiednio 9 i 5 lat więzienia.